Tarihi Aya Elenia Kilisesi, Türkan Şoray ile Hakan Balamir'in oynadığı Türk Sineması'nın kült yapımlarından 'Gramofon Avrat' filminin izlerini silemedi. Şoray'ın ateş etrafında dans ettiği sahne, 1700 yıllık kilisenin taşında kara leke bıraktı.
Aya Elenia Kilisesi, Konya'nın Selçuklu ilçesinde bulunan Sille köyünün tarihi ve kültürel mirasının en önemli simgelerinden biri. 5 bin yıllık Rum Köyü olan Sille, Frigyalılar'dan bugüne değin yerleşim görmüş ve Bizans döneminden itibaren de Konya'nın önemli bir yerleşim yeri olarak biliniyor. Erken Hıristiyanlık devrinin ilk merkezleri arasında yer alırken İstanbul-Kudüs arasındaki hac yolunun da önemli bir durak noktası olmuş.
HELEN'İN KUDÜS YOLCULUĞU
Kentsel sit alanı olarak ilan edilen köyde yer alan Aya Elenia Kilisesi'nin yapımı ise 327 yılına tarihleniyor. İmparator Konstantin'in annesi Helene tarafından Kudüs yolculuğu sırasında inşa ettirilirken, II. Mahmut ile Abdülmecit dönemlerinde de onarımlar gerçekleştirildi. Yapı Birinci Dünya Savaşı sırasında da Türkiye'nin ilk ortopedi hastanesi olarak da kullanıldı. 1924 yılında Sille'deki Hıristiyanların Yunanistan'a göç etmesiyle de kilisenin kapısına kilit vuruldu. 1924 yılından 2004 yılına kadar kapalı bir şekilde bekledi. 2009 yılında ise kiliseye Konya Selçuklu Belediyesi el atarak restorasyonuna başladı. 2012 yılında da Aya Elenia Kilisesi, Aya Elenia Müzesi adı altında faaliyete girdi. 2024 yılında 172 bin ziyaretçi rakamlarına ulaştı. 2025'in ilk altı ayında da 100 bin ziyaretçi sayısına ulaşıldı.
ÜÇ AZİZ ARANIYOR
327 yılından günümüze kadar varlığını kesintisiz bir şekilde sürdüren Aya Elenia Kilisesi, dünyanın ayakta duran ilk kilisesi olma özelliğini de taşıyor. Kilisenin mimarisi kadar önemli diğer öğeleri ise ahşaptan yapılmış ikonastasis, ambon, despot koltuğu ve kiborium olarak adlandırılan litürjik eserleri. Ahşap öğelerin yanı sıra Aya Kilisesi duvar freskleri konusunda da oldukça zengin süslemelere sahip. 2005 yılına kadar atıl vaziyette olan kilisenin içerisindeki birçok eserin de tahrip edilerek çalındığı ortaya çıkmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları Genel Müdürlüğü de kiliseden çalınan üç aziz tasvirini de web sayfasında yayınlayarak arayışlarını devam ettiriyor.
ATEŞTEN İS KALDI
Şeb-i Arûs törenleri kapsamında davet edildiğimiz Konya'da ziyaret ettiğimiz kilisenin ortasında ateşin karartıları halen varlığını koruyor. Görüştüğümüz Selçuklu Belediyesi yetkilileri, gerçekleştirilen kapsamlı restorasyona ve aradan yaklaşık 40 yıl geçmesine rağmen ateşin islerini çıkarmayı başaramadıklarını aktardı. Defalarca yüksek ısıda yanan ateşin kilisenin zemin taşlarına yerleştiği kaydedildi.
ŞORAY'IN GÖBEK DANSI
Kilise, 1987 yılında yönetmen ve senarist Yusuf Kurçenli'nin 'Gramofon Avrat' filminin çekimlerine de ev sahipliği yaptı. Sabahattin Ali'nin aynı isimli hikâyesinden esinlenilerek senaryolaştırıldığı filmin başrollerinde ise Türkan Şoray ile Hakan Balamir yer alıyor. Filmde, Cumhuriyet'in yeni kurulduğu yıllarda, Konya'da oturak alemlerinde dans eden Cemile ile onu bu alemlere taşıyan faytoncu Murat arasında geçen dram anlatılıyor. Filmin en dikkat çeken sahnelerinden biri ise ortasında ateş yakılan tarihi kilisenin içerisinde gerçekleşiyor. Şoray, yöresel kıyafetiyle ateşin etrafında dans ediyor. Kilisenin ortasında yanan ateşin tarihi mekâna önemli bir zarar verdiği ortaya çıktı. /HÜRRİYET.COM.TR