Saatli Maarif Takvimli Yıllar
Değerli okurlarım;
Geçtiğimiz günlerde aracımla seyir halindeyken tesadüfen radyoda karşıma çıkan, her zaman severek dinlediğim bir şarkıdan çok etkilendim ve saatli maarif takvimini yılın son gününde sizler için yazmak istedim. Kim bilir belki bu yazımla sizleri de anılarınıza götürürüm. Belki evlendiğiniz günün, belki çocuklarınızın doğduğu günün, belki ayrılıklarınızın, belki de sevdiklerinizi kaybettiğinizin günün olduğu bir takvim yaprağını hala saklıyorsunuzdur.
Radyoda, söz ve bestesi Sezen Aksuya ait takvim şarkısını Ferhat Göçer seslendiriyordu.
Şarkının sözlerinden bir bölümü şöyle;
Yıllar mı hızlandı yoksa?
Ne çabuk geçiyor upuzun günler geceler
Daha dün gibi derler ya hani
Meğer herkes kurarmış böyle cümleler...
Vakit geçmek bilmezdi oysa
Hangi ara koptu yaprak yaprak takvimler?
Akarken biriktir derler ya
Kasam boş, kalbim kırık, elde yine hüzünler...
Bana göre yaşananan zamanın önemli tanıklarından biri de yapraklı takvimlerdir. Eskiden hemen hemen her evin başköşesine asılan takvimleri hatırlarmısınız bilmem ama ben o günleri hatırlıyor ve özlüyorum. O dönemlerde her takvim yaprağında bir anımız saklı olur ve o yaprağı hiç unutmaz kitaplarımızın arasında saklardık. Bazı yapraklarda hüzünlerimizi, bazılarına mutluluklarımızı doldururduk. Her biri ömürden giden ve nakış, nakış işlenen bir yapraktı adeta…
Kartona iliştirilmiş, sayfa sayfa koparılan ve 365 günlük bir koçandan oluşan Saatli Maarif Takvimleri süslerdi evlerimizin duvarlarını. Şimdi kaç evde vardır bilemiyorum ama çocukluğumuzda, gençliğimizde bu yapraklı duvar takvimleri bir evin olmazsa olmazlarından biriydi. O zamanlar yeni yıl demek, duvar takvimi ile cep takvimi demekti. Her aile yeni yıla girerken sanki kutsal bir görevmiş gibi bu takvimden bir tane edinir evinin baş köşesine asardı. Sonra da yeni yılın birinci gününe ait ilk yaprak açılarak yeni yıl beklenir, yapraklı takvimler adeta yeni yılın simgesi gibi oluverirdi. Günümüzde gelişen teknolojininde etkisiyle her geçen gün yapraklı takvimler unutulmaya yüz tutuyor.
Evin en büyük odasında, başköşeye asılan ve içerisinde barındırdığı ayet, hadis, namaz vakitleri, çocuk isimleri, yemek tarifleri, güzel hikayeler ve önemli olaylarla ilgili bilgi veren yapraklı takvimler, gelişen teknoloji ve kağıt masraflarının artmasıyla birlikte artık çok az üretiliyor.
Halk bilimi önemlidir. Eğitmek, eğlendirmek, kültürü aktarmak gibi birçok fonksiyonları vardır. Eskiden sözlü olarak yayılan halk bilimi ürünleri, daha sonra yazılı olarak aktarılmış, bu yapılırken el yazmalarından kitaplara, dergilere, takvim yapraklarına kadar daha pek çok araç için kullanılmıştır. Yapraklı takvimler, bir zamanların vazgeçilmezleri arasında olsa da günümüzde teknolojik araçların hızla yaygınlaşması sonucunda eski önemini yitirmeye yüz tutmakla beraber, hâlâ varlığını sürdüren yapraklı takvimler, yıllardır olduğu gibi halk bilimi ürünlerine yer vermeye devam etmektedir.
Yüz elli yıllık geçmişiyle bugün olduğu gibi eskiden de duvar takvimlerinin en gözde olanı Saatli Maarif Takvimleridir. Hacı Kasım Efendi'nin basıp satmaya başladığı takvimin kuruluşu 1860 yıllarına dayanıyor. Yani, yüz elli yılı aşkın süredir aşkla halen bu takvime bakmaya devam ediyoruz.
2026 yılına umutlarımızı yitirmeden adım atmaya hazırlanırken saatli maarif takvimlerinin basımının artması ve duvarlarımızda yeniden yer alması dileğiyle yeni yılınızı kutlar, sağlıklı, huzurlu, mutlu bir yıl geçirmenizi dilerim.
Hoş gel 2026
Mutlu yıllar…